اثربخشی مداخله پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان کار نسبت به مصرف سیگار

مقدمه: امروزه مصرف سیگار در بین جوامع در حال توسعه و خصوصا بین نوجوانان افزایش چشم گیری داشته است. کودکان کار به عنوان یکی از گروه های در معرض خطر مصرف سیگار شناخته شدند. در این مطالعه تأثیر مداخله ی پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان کار نسبت به مصرف سیگار بررسی شد. روش: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بدون گروه کنترل بود. همه کودکان کار واجد شرایط در سازمان های مردم نهاد ارائه دهنده خدمات به کودکان کار در جنوب شهر تهران وارد مطالعه شدند. با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی، ستاره های شبکه های شرکت کنندگان شناسایی شدند و به عنوان آموزشگر همتا در 8 جلسه در مورد مداخله پیشگیری از مصرف سیگار آموزش دیدند. سپس آموزشگران همتا کودکان کار عضو شبکه اجتماعی شان را آموزش دادند. داده ها با استفاده از مقیاس نگرش نسبت به مصرف سیگار قبل از مداخله، پس از مداخله و در پیگیری (30 روز پس از مداخله) جمع آوری شدند. آزمون t و تحلیل واریانس اندازه های تکراری برای بررسی نتایج به کار گرفته شدند. نتایج: چهل و یک کودک کار در این پژوهش شرکت کردند (گروه آموزشگران همتا (n=10) و گروه همتایان (n=31)). میانگین سنی شرکت کنندگان در گروه آموزشگران،15/5سال و در گروه همتایان 14/33سال بود و اغلب آن ها پسر و دارای تحصیلات ابتدایی بودند. نتایج نشان داد نمره نگرش کل نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (p≤0/0001). همچنین نمره بعد عاطفی نگرش نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (p≤0/0001). نمرات شرکت کنندگان در نگرش کلی و بعد عاطفی نگرش در پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری نداشت و اثر مداخله از ثبات برخوردار بود. در نمره شرکت کنندگان در ابعاد شناختی و رفتاری نگرش نسبت به مصرف سیگار، قبل و بعد از مداخله تفاوت معناداری مشاهده نشد. بحث و نتیجه گیری: مداخله پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان کار نسبت به مصرف سیگار مؤثر بود. لذا این مداخله می تواند برای پیشگیری از مصرف سیگار در میان این گروه از کودکان به کار گرفته شود.